براي توليد عسل طبيعي به مقدار يک کيلو گرم، حدود سه کيلو شهد لازم است که 20 هزار زنبور آن را از 4 ميليون گل جمع آوري مي کنند. بنا بر سايت ويکي پديا ، زنبورهاي مزرعه مجبورند مسافتي برابر سه دور چرخيدن به دور زمين را براي توليد يک کيلو عسل طبيعي طي کنند.
1. زنبورهاي مزرعه براي جمع آوري شهد و تغذيه از گل ها، بيرون مي روند. آن ها با خرطوم خود شهد موجود در گل ها را مي مکند و در قسمت ويژه شکم خود که به آن معده عسل مي گويند ذخيره مي کنند.
جداي از شهد ، زنبورها گرده گل هم جمع مي کنند. تمام بدنشان از کرک و موهاي بسيار ريز پوشيده شده و هنگامي که به روي گل ها مي نشينند، گرده به کرک هايشان مي چسبد. زنبورها اين گرده ها را با پاهاي خود جمع کرده و با پاهاي عقبي آن را در سبد گرده خود جمع مي‌کنند. در واقع سبد که نه، بلکه موهاي بلند و کلفت تري هستند که دور تا دور بند مياني جفت پاي عقبي زنبورها را پوشانده اند.
2. پس از جمع آوري شهد تقريبا 150 گل و پر کردن سبد با گرده ، زنبورها به کندو بر مي گردند. در راه، آنزيم هايي را در شکم خود به شهد اضافه مي کنند که باعث تجزيه مولکول هاي قند پيچيده موجود در شهد گياهان به گلوکز و فروکتوز مي شود. تمام اين فرآيند تجزيه در راه بازگشت به کندو کامل مي شود.
3. وقتي زنبورهاي مزرعه به کندو مي رسند، شهد را به زنبورهاي کارگر مي دهند. زنبورهاي کارگر نيز آن را آنقدر مي خورند و باز مي گردانند که به غلظت مناسب برسد و سپس آن را در سلول هاي شش ضلعيِ شانِ عسل ذخيره مي کنند.
4. درب سلول ها را باز مي گذارند و فرآيند تبخير رطوبت از عسل را با به هم زدن بالهايشان روي آنها شروع مي کنند.
5. بعد از اينکه شهد خشک شد درب سلول ها را با موم ميبندند. ( حالا انسان مي آيد و همه عسل را براي خود ميبرد! )
به خاطر بال زدن سريع زنبورها آب اضافي موجود در عسل تبخير مي شود و به حدود 18 درصد مي رسد. جالب است بدانيد که زنبور عسل هرگز نمي خوابد و اگر شما در شب بين کندوها قدم بزنيد صداي وزوز زنبورها که مشغول تبخير آب عسل و يا دهان به دهان کردن آن مي باشند مي شنويد. بعد از اينکه زنبور عسل ساکارز را تبديل به فروکتوز و گلوکز کرد و عسل را هم تغليظ کرد آن را در خانه هاي شش ضلعي ذخيره مي کند و با لايه اي از موم نازک که ما به آن پولک مي گوييم درب استوانه را پلمپ مي کند تا زماني که يا خود زنبورها عسل را بخورند و يا زنبوردار عسل را برداشت کند.
بد نيست بدانيم که در مناطقي از کشور که رطوبت موجود در هوا بسيار بالاست و نزديک دريا هستند زنبور نمي تواند ميزان آب را به مقدار مطلوب برساند و به همين دليل اين عسل ها رقيق تر هستند اما در مناطق کوهستاني و خشک زنبور به راحتي رطوبت عسل را کنترل مي کند.
تصور اشتباهي در بين بعضي وجود دارد که عسل را مدفوع زنبور عسل مي دانند در صورتي که سيستم گوارش زنبور با سيستم توليد عسل آن کاملا مجزاست و زنبور عسل که سرآمد همه ات هست هرگز داخل کندو مدفوع نمي کند.
نام ديگر آن عنصر قهوه اي يا عسل جنگلي است. زنبورها مي توانند بجاي شهد گلها ، شيره روي برگ گياهان و درختان را که به آن عسلک مي گويند جمع آوري کنند. عسلک را ات مکنده همچون شته با تغذيه از گياهان از خود بجا مي گذارند. آنها عصاره گياهان را مي مکند تا پروتئين مورد نيازشان را تامين کنند، باقيمانده عصاره اي که استفاده نمي کنند دفع مي شود و حاوي قند است.
بقيه ي مراحل بعد از جمع آوري عسلک مانند مراحل درست کردن عسل انجام مي شود.
1. به زنبورهايي که عسلک جمع مي کنند بايد به نوعي پروتئين رساند زيرا عسلک بر خلاف گرده، پروتئيني ندارد.
2. بخاطر اين که عسلک مواد غير قابل مصرف زيادي دارد و فرآيند عسل سازي از آن براي زنبورها کم بازده و خسته کننده است، زنبوردار ها در سرماي زمستان بايد عسلک ها را قبل از اينکه زنبورها به آن دسترسي پيدا کنند از روي گياهان پاک کرده و از مريض شدن آنها جلوگيري کنند، وگرنه ممکن است تمام کلوني زنبورها به دليل اسهال از بين بروند.
در مقايسه با عسلي که از گلها تهيه مي شود، عسلِ عسلک تيره رنگ تر است و بوي شديدي مثل بوي ميوه پخته شده يا مرباي انجير دارد. به شيريني عسل گلي نيست و به ندرت شکرک ميزند.
آيا زنبورها عسل را بالا مي آورند؟
بله اما نه از معده اصلي شان بلکه از يک معده مخصوص که فقط براي اين کار استفاده مي شود.
دماي داخل کندو چقدر است؟
هميشه حدود 36 درجه سانتي گراد، يعني دماي بدن انسان است و زنبورها آن را در هر شرايطي، چه در زمستان ، چه در تابستان يکسان نگه ميدارند.
اين بالاترين دماست که نگهداري عسل در آن بهتر است زيرا در اين دما مواد مغذي آن از بين نمي روند.
بعد از اين که زنبور ها ، سلول هاي عسل را با موم مي بندند، زنبوردار ها مي توانند شان ها را بردارند، درب هاي مومي را با يک تيغه مخصوص جدا کنند و قاب شان ها را داخل دستگاهي ويژه قرار دهند که عسل را از سلول هاي مومي جدا مي کند. سپس عسل پاکسازي و بسته بندي مي شود.
فرآيند ابتدايي توليد عسل اين گونه است. امروزه روش هاي متفاوتي ابداع شده، تکنولوژي در زنبورداري نيز تاثير خودش را گذاشته است.
درباره این سایت